Γένος & Ονομασία

Η καλέντουλα είναι ένα γένος από 15–20 ποωδών φυτών της οικογένειας των επονομαζόμενων Μαργαριτών  (γένος Asteraceae) που είναι συχνά γνωστά ως κατιφέδες. Είναι εγγενή στη νοτιοδυτική Ασία, τη δυτική Ευρώπη, τη Μακαρονησία και τη Μεσόγειο. 

Το λατινικό όνομα του γένους Calendula σημαίνει «μικρό ημερολόγιο», «μικρό ρολόι» ή «μικρό μετεωρολογικό γυαλί». Το πιο συχνά καλλιεργούμενο μέλος του γένους είναι το Calendula officinalis, ο κατιφές γλάστρας. Τα δημοφιλή φυτικά και καλλυντικά προϊόντα που ονομάζονται "Calendula" προέρχονται πάντα από το Calendula officinalis.

Το κοινό όνομα για το Calendula officinalis στη Βρετανία είναι «pot-marigold», που ονομάζεται έτσι λόγω της χρήσης του σε ζωμούς και σούπες.

Ιστορία
Η καλέντουλα χρησιμοποιήθηκε στους ιστορικούς χρόνους για πονοκεφάλους, κόκκινα μάτια, πυρετό και πονόδοντους. 

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι και οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη χρυσή Καλέντουλα σε πολλές παραδοσεις, φορώντας μερικές φορές κορώνες ή γιρλάντες φτιαγμένες από το λουλούδι αυτο.

Ωστόσο, η πιο κοινή χρήση στους ιστορικούς χρόνους ήταν η μαγειρική και το φυτό χρησιμοποιήθηκε τόσο για το χρώμα όσο και για τη γεύση του. Τα χρησιμοποιούσαν για ζυμαρικά, κρασί, πλιγούρι και πουτίγκες. Στην αγγλική κουζίνα, οι καλέντουλες μαγειρεύονταν συχνά στην ίδια κατσαρόλα με σπανάκι & χρησιμοποιούνταν για να αρωματίσουν το φαγητό. Σύμφωνα με τον Άγγλο John Gerard του 16ου αιώνα, κάθε σωστή σούπα ολλανδικής κουζίνας στην εποχή του θα περιλάμβανε πέταλα καλέντουλας.

Χρήσεις

Μαγειρική:
Γνωστό και ως «σαφράν του φτωχού», τα πέταλα είναι βρώσιμα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν φρέσκα σε σαλάτες ή αποξηραμένα και να χρησιμοποιηθούν για να χρωματίσουν το τυρί ή ως υποκατάστατο του κρόκου. Οι καλέντουλες έχουν μια ήπια γλυκιά γεύση που είναι ελαφρώς πικρή και καθώς στεγνώνει αυτές οι γεύσεις γίνονται πιο έντονες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσθέσει χρώμα σε σούπες, μαγειρευτά, πιάτα με κρέας, κρέμες και λικέρ.


Βαφές:
Η βαφή μπορεί να εξαχθεί από το λουλούδι και να παράγει αποχρώσεις μελιού, χρυσού πορτοκαλιού, ανοιχτό καφέ και ζωηρό κίτρινο.

Χημεία:
Τα άνθη της Calendula officinalis περιέχουν γλυκοσίδες φλαβονόλης, ολιγογλυκοσίδες τριτερπενίου, τριτερπενιογλυκοσίδες τύπου ολεανάνης, σαπωνίνες και ένα σεσκιτερπενικό γλυκοσίδιο.

Φαρμακολογικές επιδράσεις:
Το έλαιο Calendula officinalis εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ιατρικά ως αντιφλεγμονώδες και φάρμακο για την επούλωση πληγών & δερματικών παθήσεων. Οι αλοιφές καλέντουλας είναι δερματικά προϊόντα που διατίθενται για χρήση σε μικρά κοψίματα, εγκαύματα, εκζέματα και ερεθισμούς του δέρματος

Φαρμακολογικές μελέτες φυτών έχουν προτείνει ότι τα εκχυλίσματα Καλέντουλας έχουν αντιικές, αντιγονοτοξικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες in vitro. Στη βοτανολογία, η καλέντουλα σε εναιώρημα ή σε βάμμα χρησιμοποιείται τοπικά για τη θεραπεία της ακμής, τη μείωση της φλεγμονής, τον έλεγχο της αιμορραγίας και την καταπράυνση του ερεθισμένου ιστού. Περιορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η κρέμα ή η αλοιφή καλέντουλας είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της δερματίτιδας από ακτινοβολία. Η τοπική εφαρμογή της αλοιφής Calendula officinalis έχει βοηθήσει στην πρόληψη της δερματίτιδας και του πόνου.

Η καλέντουλα έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά για τις κοιλιακές κράμπες και τη δυσκοιλιότητα. Σε πειράματα, το υδατικό-αιθανολικό εκχύλισμα των λουλουδιών Calendula officinalis αποδείχθηκε ότι έχει τόσο σπασμολυτικές όσο και σπασμογονικές επιδράσεις, παρέχοντας έτσι μια επιστημονική αιτιολογία για αυτήν την παραδοσιακή χρήση. Παρ'ολα αυτά η κατάποση του φυτού σε μεγάλες ποσοτητες θα πρέπει να γίνεται με προσοχή αφού δυνητικά μπορεί να γίνει τοξικό.

Επίσης θα πρέπει να αποφεύγεται η κατάποση του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αφού δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες μελέτες και έχουν παραατηρηθει αλλεργικές αντιδράσεις.