Το θυμάρι είναι το βότανο (αποξηραμένα εναέρια μέρη) ορισμένων μελών του γένους Thymus των αρωματικών πολυετών αειθαλών βοτάνων της οικογένειας μέντας Lamiaceae. Τα θυμάρια είναι συγγενείς του γένους της ρίγανης Origanum, με τα δύο φυτά να είναι κυρίως αυτόχθονα στην περιοχή της Μεσογείου. Το θυμάρι έχει μαγειρικές, φαρμακευτικές και διακοσμητικές χρήσεις και το είδος που καλλιεργείται και χρησιμοποιείται πιο συχνά για μαγειρικούς σκοπούς είναι το Thymus vulgaris.

Ιστορία

Το θυμάρι είναι ιθαγενές στην περιοχή της Μεσογείου. Το άγριο θυμάρι φύεται στο Λεβάντε. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν το θυμάρι για ταρίχευση. Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν στα λουτρά τους και το έκαιγαν ως θυμίαμα στους ναούς τους, πιστεύοντας ότι ήταν πηγή θάρρους. Η εξάπλωση του θυμαριού σε όλη την Ευρώπη θεωρήθηκε ότι οφειλόταν στους Ρωμαίους, καθώς το χρησιμοποιούσαν για να καθαρίσουν τα δωμάτιά τους και να «δώσουν μια αρωματική γεύση στα τυριά και τα λικέρ». Στον Ευρωπαϊκό Μεσαίωνα, το βότανο τοποθετήθηκε κάτω από μαξιλάρια για να βοηθήσει τον ύπνο και να αποτρέψει τους εφιάλτες. Σε αυτή την περίοδο, οι γυναίκες έδιναν επίσης συχνά δώρα σε ιππότες και πολεμιστές που περιελάμβαναν φύλλα θυμαριού, καθώς πίστευαν ότι έδιναν θάρρος στον φέροντα. Το θυμάρι χρησιμοποιήθηκε επίσης ως θυμίαμα και τοποθετήθηκε σε φέρετρα κατά τη διάρκεια των κηδειών, καθώς υποτίθεται ότι εξασφάλιζε το πέρασμα στην επόμενη ζωή. 

Καλλιέργεια
Το θυμάρι καλλιεργείται καλύτερα σε ζεστή, ηλιόλουστη τοποθεσία με καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Φυτεύεται γενικά την άνοιξη και στη συνέχεια αναπτύσσεται ως πολυετές. Μπορεί να πολλαπλασιαστεί με σπόρους, μοσχεύματα ή με διαίρεση ριζωμένων τμημάτων του φυτού. Ανέχεται καλά την ξηρασία. Το φυτό μπορεί να παγώσει βαθιά και βρίσκεται να αναπτύσσεται άγρια ​​σε ορεινά υψίπεδα. Μπορεί να κλαδευτεί μετά την ανθοφορία για να μην ξυλώσει.

Συστατικά αρώματος
Η αέρια χρωματογραφική ανάλυση αποκαλύπτει ότι το πιο άφθονο πτητικό συστατικό των φύλλων θυμαριού είναι η θυμόλη 8,55 mg/g. Άλλα συστατικά είναι η καρβακρόλη, η λιναλοόλη, η α-τερπινεόλη και η 1,8-κινεόλη. Αρκετά βρίσκονται και στο βασιλικό. Ορισμένα παρουσιάζουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Σε ορισμένες χώρες της Λεβάντας και την Ασσυρία, το καρύκευμα za'atar (αραβικά θυμάρι και μαντζουράνα) περιέχει πολλά από τα αιθέρια έλαια που βρίσκονται στο θυμάρι. Το θυμάρι είναι ένα κοινό συστατικό του μπουκέτου garni, και των βοτάνων της Προβηγκίας.

Το θυμάρι πωλείται και φρέσκο ​​και αποξηραμένο. Η φρέσκια μορφή είναι πιο γευστική, αλλά και λιγότερο βολική. Η διάρκεια αποθήκευσης είναι σπάνια περισσότερο από μία εβδομάδα. Ωστόσο, η φρέσκια μορφή μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες εάν καταψυχθεί προσεκτικά.

Ανάλογα με τον τρόπο χρήσης του σε ένα πιάτο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ολόκληρο το κλωνάρι (π.χ. σε ένα μπουκέτο garni) ή να αφαιρεθούν τα φύλλα και να πεταχτούν οι μίσχοι. Συνήθως, όταν μια συνταγή προσδιορίζει "μάτσο" ή "κλαδάκι", σημαίνει ολόκληρη τη μορφή. Όταν ορίζει κουτάλια, εννοεί τα φύλλα. Είναι απολύτως αποδεκτό να αντικαταστήσετε το αποξηραμένο με ολόκληρο θυμάρι.
Το θυμάρι διατηρεί τη γεύση του στο στέγνωμα καλύτερα από πολλά άλλα βότανα.

Αντιμικροβιακές ιδιότητες

Αιθέριο έλαιο θυμαριού (Thymus vulgaris):
Το έλαιο θυμαριού, το αιθέριο έλαιο του κοινού θυμαριού (Thymus vulgaris), περιέχει 20–54% θυμόλη. Το αιθέριο έλαιο θυμαριού περιέχει επίσης μια σειρά από πρόσθετες ενώσεις, όπως π-κυμένιο, μυρσένιο, βορνεόλη και λιναλοόλη. Η θυμόλη, ένα αντισηπτικό, είναι ένα ενεργό συστατικό σε διάφορα στοματικά διαλύματα. Πριν από την εμφάνιση των σύγχρονων αντιβιοτικών, το έλαιο θυμαριού χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία των επιδέσμων.