Geslacht en naam

Calendula is een geslacht van 15-20 kruidachtige planten in de familie madeliefjes (geslacht Asteraceae), vaak bekend als goudsbloemen. Ze zijn inheems in Zuidwest-Azië, West-Europa, Macaronesië en het Middellandse Zeegebied.

De Latijnse naam van het geslacht Calendula betekent "kleine kalender", "kleine klok" of "klein meteorologisch glas". Het meest gekweekte lid van het geslacht is Calendula officinalis, de goudsbloem. Populaire kruiden- en cosmetische producten genaamd "Calendula" komen altijd van Calendula officinalis.

De algemene naam voor Calendula officinalis in Groot-Brittannië is 'pot-goudsbloem', zo genoemd vanwege het gebruik in bouillons en soepen.

Geschiedenis
Calendula werd in historische tijden gebruikt bij hoofdpijn, rode ogen, koorts en kiespijn.

De oude Romeinen en Grieken gebruikten gouden calendula in veel tradities, soms met kronen of guirlandes gemaakt van deze bloem.

Het meest voorkomende gebruik in historische tijden was echter koken, en de plant werd gebruikt voor zowel zijn kleur als smaak. Ze werden gebruikt voor pasta, wijn, bulgur en pudding. In de Engelse keuken werden calendula's vaak in dezelfde spinaziepot gekookt en gebruikt om voedsel op smaak te brengen. Volgens de 16e-eeuwse Engelsman John Gerard zou elke echte soep uit de Nederlandse keuken in die tijd calendulablaadjes bevatten.

Gebruik

Koken:
Bloemblaadjes, ook bekend als "saffraan van de arme man", zijn eetbaar en kunnen vers in salades worden gebruikt of worden gedroogd en worden gebruikt om kaas te kleuren of als vervanging voor dooier. Calendula's hebben een lichtzoete smaak die licht bitter is, en naarmate het droogt, worden deze smaken intenser. Het kan worden gebruikt om kleur toe te voegen aan soepen, stoofschotels, vleesgerechten, crèmes en likeuren.


Kleurstoffen:
De kleurstof kan uit de bloem worden geëxtraheerd en tinten honing, goudoranje, lichtbruin en levendig geel produceren.

Scheikunde:
De bloemen van Calendula officinalis bevatten flavonolglycosiden, triterpeenoligoglycosiden, oleanan-type triterpeenglycosiden, saponinen en een sesquiterpeenglycoside.

Farmacologische effecten:
Calendula officinalis olie wordt nog steeds medicinaal gebruikt als ontstekingsremmer en medicijn voor het genezen van wonden en huidziekten. Calendula-zalven zijn huidproducten die beschikbaar zijn voor gebruik bij kleine snijwonden, brandwonden, eczeem en huidirritaties

Farmacologische studies van planten hebben gesuggereerd dat Calendula-extracten in vitro antivirale, antigenotoxische en ontstekingsremmende eigenschappen hebben. In de kruidengeneeskunde wordt calendula in suspensie of tinctuur plaatselijk gebruikt om acne te behandelen, ontstekingen te verminderen, bloedingen onder controle te houden en geïrriteerd weefsel te kalmeren. Beperkt bewijs suggereert dat calendula-crème of -zalf effectief is bij de behandeling van stralingsdermatitis. Lokale toepassing van Calendula officinalis-zalf heeft dermatitis en pijn helpen voorkomen.

Calendula wordt van oudsher gebruikt voor buikkrampen en obstipatie. In experimenten werd aangetoond dat het waterig-ethanolische extract van Calendula officinalis-bloemen zowel krampachtige als krampachtige effecten heeft, wat een wetenschappelijke rechtvaardiging biedt voor dit traditionele gebruik. Inname van de plant in grote hoeveelheden moet echter met de nodige voorzichtigheid gebeuren, omdat deze mogelijk giftig kan worden.

Het moet ook tijdens de zwangerschap worden vermeden, aangezien de nodige onderzoeken niet zijn gedaan en allergische reacties zijn waargenomen.